Mobbing Süreci (Doktrinde Leymann Sınıflandırması)

Mobbing, başlangıcından bitişine bir sürecin ürünüdür. Doktrinde de sürecin kısa süreli olmadığı ve devam eden bir durumun sonucunda gerçekleştiği ve açığa çıktığı savunulmaktadır. En temel süreç sınıflandırması şöyledir;

·         Kritik Olay:

Süreç henüz çatışma boyutundadır, Mobbing aşamasına gelmesi muhtemeldir.

·         Saldırgan Eylem:

Süreklilik arz eden bir durum söz konusu olmaktadır, mağdur bu baskıyı hissetmeye başlamıştır.

·         Yönetimin Devreye Girmesi:

Mağdur kişinin haksız ya da suçlu olduğunun yönetim tarafından da destek görmesi başlamıştır.

·         Dışlama, Damgalama:

Mağdurun psikolojik yardım aldığı ve artık ruhsal bozuklukların açığa çıktığı dönemdir

·         İşten Çıkış:

Mağdur yaşadıklarına dayanamaz ve işten çıkmak zorunda kalır, bunun üzerine belirli sağlık sorunları ve travmalar yaşar.

Mobbingle İlişkili Olmasına Rağmen Mobbing Sayılmayan Kavramlar

İşyerinde olumsuz olarak nitelendirilen her davranış Mobbing teşkil etmez. Bazı durumlar Mobbing’le karıştırılabilmekte veya Mobbing’e benzeyebilmektedir. Doktrinde temelde 4 davranış biçimi Mobbing sayılmamaktadır. Bunlar karşımıza; Çatışma, Şiddet, Kabalık, Cinsel Taciz olarak çıkar. İlk olarak;

·         Çatışma:

Çatışma, temelde statü ve güç çekişmesi olarak adlandırılan, taraflar arasındaki etkinlik, ilişki ve davranış uyuşmazlığıdır. Çatışma esas olarak kişiliği hedef almamakta, daha çok işin nasıl yapılacağına dair düşülen fikir ayrılıklarıyla alakalıdır. Çatışma iki aşamalıdır; çatışmayı doğuran nedenlerin varlığına anlam kazandıran önkoşulların varlığı ile mevcut potansiyel nedenlerin anlaşılması ve benimsenmesi seviyesinde gerçekleşen bir durumdur.

Normal bir çatışmayla Mobbing arasındaki fark; taraflar arasındaki güç dengesizliği ile söz konusu davranışların hangi sıklıkta gerçekleştiği ve ne kadar zamandır devam ettiğidir. Mobbing’de, sürekli tekrarlanan ve istikrarlı şekilde devam eden davranışlar söz konusudur, bu nedenle, sıradan, bağımsız çatışma davranışları, Mobbing değildir. Mobbing, çatışmanın çok daha fazla abartılmış hali olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısa ve küçük bir çatışmanın uzun bir dönüşüm ve değişim sürecinden sonra Mobbing olduğu varsayılmaktadır.

Çatışma Belirtileri:

·         Farklı pozisyon ve hiyerarşik kademe arası iletişim problemleri

·         Nedensiz asabiyet

·         Haksız eleştiri

·         Katı, duyarsız ve hissiz davranışlar

·         Acımasız rekabet

·         Verimlilikteki sürekli düşüş

·         Görüş ayrılıkları

·         Üstüne düşen işi üstlenmeme

·         Olası bir hatada aşırı tepki verme

·         Belirsiz roller

·         Örgütsel aksaklıklar

·         İşbirliğinden kaçınmalar

gibi durumlar yakın zamanda bir çatışmaya işaret etmektedir.

·         Şiddet:

Şiddetin kesin ve sınırları olan bir tanımını yapmak çok mümkün görünmemektedir. Öyle ki şiddet dediğimiz kavram, birçok şekilde, birçok yerde, farklı görünümlere bürünebilmektedir. Bazen saldırı, bazen hakaret, bazen de psikolojik olarak gündeme gelebilmektedir. Genel kabul gören bir tanıma göre şiddet: fiziksel güç ya da kuvvetin, bir birey ya da bir grup üzerinde sakatlık, ölüm, psikolojik rahatsızlık, gelişim bozukluğu gibi problemlere yol açabilecek şekilde, bir bireye ya da bir gruba karşı olarak kullanılmasıdır.

İşyerinde şiddet ve Mobbing kavramlarının her ikisinde de güç ve yetki kötüye kullanılmaktadır. İşyerinde şiddet davranışları genellikle saldırı, fiili taciz, tehdit, eşyaya zarar verme, küfür ve cinsel taciz gibi suç oluşturan davranışlarla açıklanırken; iş yerinde psikolojik davranışlarının nadiren ağır suç teşkil ettiği öne sürülmektedir. Diğer taraftan Mobbing, tekrar eden bir dizi davranış olarak tanımlanırken, işyeri şiddetine ise tek bir davranış bile yeterli olabilmektedir. Mobbing, daha çok psikolojik temelli davranışlar bütünü iken, şiddet tek bir davranışla bile ortaya çıkabilen bir durum olarak Mobbing’den ayrılır.

Şiddet belirtileri:

·         Cinayet

·         Tecavüz

·         Eziyet Etmek

·         Kaba Davranışlar

·         Kin Gütmek

·         Aşağılayıcı Davranmak ve Konuşmak

·         Bağırmak

·         Diğerini hep eleştirmek

gibi durumlar şiddet belirtileri olarak göze çarpar.

·         Cinsel Taciz:

Bir kişinin kendi isteği dışında cinsel içerikli tekliflere, şakalara, hakaretlere ve/veya bunları içeren görsel, sözlü ya da fiziksel davranışlara maruz kalmasıdır. Cinsel taciz her ne kadar Mobbing’le birlikte anılabilecek bir kavram gibi dursa da tam olarak birlikte oldukları söylenemez. Şöyle ki; her cinsel taciz Mobbing olmadığı gibi, her Mobbing de cinsel tacizi barındırmaz. Ancak birbirlerinden kesinkes ayrıldıkları da söylenemez. İş yerinde cinsel tacizin Mobbing’le birlikte görüldüğü alanlar da vardır.

            Cinsel Taciz Belirtileri:

·         İş durumuyla ilgili tehdit,  şantaj

·         Makam veya mevki için zorlama

·         Terfi veya zam karşılığında teklifler

·         Cinsel içerikli mesaj, görüntü, ses

·         Rüşvet vererek cinsel tekliflerde bulunma

·         Cinsel içerikli şaka yapmak ve iltifatlarda bulunmak

·         Argo sözcükler kullanmak,

·         Flört etmek için olağanın ötesinde ısrarcı davranışlarda bulunmak,

·         Pornografik materyal (e-posta yollamak, poster asmak, göstermek vb) ile rahatsız etmek

·         Uygunsuz cinsel jestler yapmak,

·         Kişinin cinsel yaşamıyla veya cinsiyet kimliğiyle ilgili açıklama yapmaya zorlamak veya dedikodu üretmek,

·         Cinsel yönelimi nedeniyle dışlanan bireyler aleyhinde, düşmanca, ayrımcı ve nefret belirten ifadeler kullanmak,

·         Cinsel içerikli teklife uymadığı durumlarda kişinin iş hayatıyla ilgili bedeller ödeyeceğinin, uyduğu takdirde ise hak etmediği kazançlar sağlanacağını açık olarak söylendiği veya ima yoluyla belirtildiği

gibi durumlar cinsel taciz belirtileri olarak göze çarpar.

·         Kabalık:

Çalışanların saygı kurallarına aykırı biçimde hareket etmeleri işyerinde kabalık olarak tanımlanır.

İşyerinde kabalık kavramının, Mobbing’den ayrıldığı nokta, daha genel bir davranış biçimi olmasıdır. Mobbing, bir veya birkaç kişiye yönelik olarak gerçekleştirilebilmekte iken, işyerinde kabalık herkese yönelik olabilmektedir. Mobbing’de, kötü muameleye maruz kalan kişi mağdur olarak tanımlanırken, işyeri kabalığında kötü muameleye maruz kalan, hedef olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, kaba davranışlar kişiyi rahatsız etmekle birlikte, Mobbing’in yarattığı etkilere neden olmamaktadır.

                        Kabalık Belirtileri:

·         Kışkırtıcı hareketler

·         Disiplin altına almak için zorlayıcı davranış

·         Amaçsız ve bilinçsiz güç gösterisi

·         Hedef haline getirilme

Yukarıda sayılan ve Mobbing’le karıştırılabilecek diğer durumların varlığına ilişkin, sıkça karşılaşılan bu durumlarda hukuki bir yola başvurma ve hukuki bir destek arayışı en önemli yollardan biri olmaktadır. Ofisimiz bu tip hukuki ihtiyaçlarınızda en kaliteli avukatlık hizmetlerini vermeyi hedeflemektedir.