VERGİ İNCELEMESİNE ALINAN MÜKELLEFİN "İNCELEME ÖNCESİ" YAPACAĞI DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

Özet
Bu sirkülerimizde, vergi incelemesine alınan mükellefler tarafından inceleme öncesinde yapılacak değerlendirme toplantısında dikkate alınmasının yararlı olacağı düşünülen bazı konulara değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi incelemesi, tarhiyat öncesi uzlaşma, tarhiyat sonrası uzlaşma, vergi davası, VUK'a Muhalefet.

Vergi İncelemesi Nedir? Ne Değildir?

Vergi incelemesi mevzuatta tanımlanmış değildir. Bu tanıma en yakın ifade, Vergi Usul Kanununun (VUK) 134. Maddesinde bulunan;

“Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır.”

ifadesidir. Konuya ilişkin ikinci mevzuat da dikkate alındığında, vergi incelemesine alınan bir mükellefin neler beklemesi gerektiği ile ilgili şu söylenebilir:

Mükellefin işlem ve eylemleri vergi idaresince (kural olarak Vergi Müfettişince) teftiş edilecek ve bu teftiş neticesinde ödenmesi gereken vergilerin gerektiği gibi ödenip ödenmediği kontrol edilecektir.

Yapılan bu teftiş sonucunda, ödenmesi gereken vergilerin gerektiği gibi ödendiğinin tespit edilmesi durumunda mükellefe herhangi bir yaptırım uygulanmayacak ama bir ibra da verilmeyecektir.

Yapılan bu teftiş sonucunda ödenmesi gereken vergilerin gerektiği gibi ödenmediğinin tespit edilmesi durumunda ise mükellefe yasaların öngördüğü adli (hapis) ve idari yaptırımlar (vergi tarhiyatı, ceza kesilmesi, faiz işletilmesi) uygulanacaktır.

Vergi İncelemesine Başlandığı Nasıl Anlaşılır?

Vergi İdaresinden gelen her yazı, her telefon bir vergi incelemesini başlatmaz. Yine VUK’un 140. Maddesinin ifadesi ile vergi incelemesi bir incelemeye başlama tutanağı ile başlar:
“İncelemeye tabi olana, bunun mevzuunu işe başlamadan evvel açık olarak izah ederler;

2. Vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneğini nezdinde vergi incelemesi yapılana verirler. Ayrıca, tutanağın bir örneğini bağlı olduğu birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine gönderirler.”

İncelemeye Alınanlar İlk Olarak Ne Yapmalı?

Vergi incelemesi, mükellefin inceleme dönemine ilişkin işlem ve eylemlerinin teftiş edileceği bir süreçtir. Kural olarak her mükellefin incelemeye hazır durumda olduğu kabul edilir.

İnceleme sürecinin ortaya çıkması ile yapılması gereken ilk şey, gerekli kararları almak ve görevlendirmeleri yapmak üzere bir değerlendirme toplantısıdır.

Vergi İncelemesinde İnceleme Öncesi İlk Değerlendirme Toplantısı

İncelemeye alınan mükellefin türlü işleriyle meşgul sahip, ortak ve yöneticilerin ilk yapması gereken bir durum tespit ve değerlendirme toplantısıdır. Aşağıda, bu toplantıda kavranmasında yarar olduğunu düşündüğümüz konulara ilişkin bir liste yer almaktadır.

İlk toplantının içeriği elbette her bir mükellef nazarında farklılıklar gösterecektir. Önemli olan, yapılan değerlendirmelerinde kritik önemde olduğu daha sonradan anlaşılabilecek bir konuyu bu toplantıda atlamamış olmaktır.

Vergi incelemesinde yapılacak tespit ve değerlendirmeler mükellefin şahsının yanında mükellefin (eski ve yeni) sahip, ortak ve yöneticilerinin de hak ve yükümlülüklerini etkileyebileceğinden, hukuki ve cezai yaptırımlara muhatap olabileceklerin konudan usulü dairesinde haberdar edilmeleri ve bu kişilerle doğru bir iletişim kurulması önem taşır.
Bu yüzden bu ilk toplantıya “ilgililerin” davet edilmesi, aşağıdaki sorulara doğru bir hazirun ile yanıt alınması yararlı olur.

Yine, toplantıda konuşulanların kısaca not alınması, hukuka aykırı öneri ve görüşlerin dışlanması, ihtiyaç halinde mükellefin müşavir ve avukatlarından yardım alınması düşünülebilir.

Vergi incelemesi sürecinin gereği gibi yönetilmesi, bu sürece hak ettiği önemin verilmesi vergi idaresi bakımından da yararlıdır. Talep edilen belge ve bilgilerin gereği gibi sağlanması inceleme sürecinin daha sorunsuz ve nitelikli ilerlemesini sağlayacaktır. Mükellefe düşen “incelemeye hazır olma” ve “incelemede kamu görevlilerine gerekli yardımı gösterme” yükümlülüğünün yerine getirilmesi mükellef açısından titizlikle uyulması gereken hususlardır.

Vergi İncelemesi Öncesi İlk Toplantıda Neler Kavranmalı?

İncelemeye alınan mükelleflerin vergi incelemesi ile ilgili olarak yapacağı ilk toplantıda kavranmasını tavsiye ettiğimiz hususlar kısaca aşağıda sıralanmıştır:

Vergi incelemesine ibraz edilecek defter ve belgeler mevcut mudur? Eksiklikler var ise derhal tamamlanması ya da eksikliklerin nedeninin belgelendirilmesi gerekir.

Vergi uyuşmazlığı surecini şirket yönetiminden kim(ler) yürütecek, bu süreçte vergi idaresi ile ilişkiyi kim sürdürecektir?

Bu incelemeyle ilgili bilgilendirilmesi gerekenler (eski ortaklar, yöneticiler, yurtdışı ortak ve yöneticiler vs.) var mıdır, varsa onlarla iletişimi kim kuracaktır? İnceleme sürecinde her bir gelişmeyle ilgili bilgilendirme yöntemine karar verilmesi şeffaflık ve kolaylık sağlar.
Sürecin yönetilmesinde dışarıdan profesyonel destek alınacak mıdır?

Mükellefin geçmiş dönemde yararlandığı vergi aflarının sağladığı hukuki koruma boyutu nedir?
Mükellefin geçmiş döneme ilişkin vergi davalarının ve tasdike tabi işlemlerinin vergi inceleme sürecinde sağlayacağı müstakbel hukuki koruma nedir? Bu konunun değerlendirilmesi için görüşülmesi gereken kişiler kimlerdir, bu kişilerle kim görüşecektir?

Vergi incelemesinin mükellef işyerinde mi, yoksa vergi müfettişinin dairesinde mi yürütülmesi istenecektir?
Vergi incelemesi öncesinde yapılacak ilk toplantıda bu hususların da kavranması mükellefin vergi incelemesi sürecine daha hazırlıklı bir başlangıç yapmasına olanak tanıyacaktır.

Detaylı bilgi için:

Çetinkaya Hukuk Bürosu| www.cetinkaya.av.tr | | Ofis Tel: +90 212 212 99 55 | Fax: +90 212 212 79 71

Av. Oğuz ÇETİNKAYA | oguzcetinkaya@cetinkaya.av.tr | Mecidiye Cad. Cevher Apt. No: 3/6 Mecidiyeköy 34387 Şişli - İstanbul

Av. Ali Özgür KARA | aliozgurkara@cetinkaya.av.tr | Mecidiye Cad. Cevher Apt. No: 3/6 Mecidiyeköy 34387 Şişli - İstanbul