SERBEST BÖLGELERDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALAR İLE “ORTAKLIK” VEYA “MERKEZ-ŞUBE” İLİŞKİSİ... -2
Uyuşmazlık Konusu
Bu konuda kaleme aldığımız, (1) No.lu notumuzda konuyu kısaca tanımlamış ve
Gümrük İdaresi ile ithalatçı mükellefler arasında 18.3.2011 tarih ve 2011/16
sayılı Genelge sonrası yaşanan; Türkiye’ye serbest bölgelerde faaliyette
bulunan ortak veya şubeleri aracılığıyla vadeli mal ithal eden firmaların,
peşin ithalat için, ithalata konu mal bedelini peşin olarak serbest bölgede
faaliyet gösteren ortak veya şubeye havale etmelerinin yeterli olmadığını, mal
bedelinin aynı zamanda malı Türkiye’ye satan yurtdışındaki asıl satıcıya
transferinin de aranacağı şartının hukuka uygun olup olmadığı, bu şarta uygun
hareket etmeyenlerden geçmişe dönük olarak cezalı KKDF ve KKDF tutarının gümrük
beyan değerine eklenmesiyle de cezalı KDV talep edilmesinin hukuken mümkün olup
olmadığı konusundaki uyuşmazlıkta meydana gelen gelişmeleri duyuracağımızı
ifade etmiştik.
Bu uyuşmazlık konusunda yargı kararları ağırlıklı olarak davacı ithalatçı
mükellefler lehine çıkmaya başladı.
Bunlardan birinde, davacı ithalatçı mükellef lehine verilen bir kararda Vergi Mahkemesi; “Olayda öncelikle "peşin
ödeme" şeklinin tanımlanması gerekmektedir. Gümrük mevzuatında bu ödeme
şekilleri ile ilgili bir tanım bulunmamakla birlikte ilgili dönemde kambiyo
mevzuatın: düzenleyen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Dış İlişkiler Genel
Müdürlüğü Dış Ticaret Müdürlüğü'nce yayımlanan ancak olay tarihinde yürürlükte
bulunmayan 23.06.2004 tarih ve 2004/YB-50 sayılı Genelge'de söz konusu ödeme
şekillerinin tanımlandığı, buna göre "peşin ödeme"; gümrük beyannamesi
ve eklerinin gümrük idaresine onay için ibraz edildiği tarihe kadar yapılan
ödemeyi ifade ettiği, bir başka deyişle malların ithalatçı tarafından gümrükten
fiilen teslim alınmasından önce yapılan ödemeye peşin ödeme denileceği kabul
edilmiştir.
Davalı
idarece davacı adına hesaplanan KKDF'nin hukuka uygun olduğu savunulmuş ise de,
davacı şirket tarafından gerçekleştirilmiş olan ithalata ilişkin, birer
örnekleri dava dosyasında mevcut gümrük beyannamesi, banka ithalat işlemi,
peşin mal bedeli transfer yazı ve makbuzları, ithalata ilişkin olarak
düzenlenmiş olan faturaların incelenmesinden, söz konusu ithalatın ödemesinin
en geç gümrük beyannamesinin tescil tarihinde yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu
durumda, peşin ödemenin beyannamenin tescil tarihine kadar olan ödemeyi ifade
ettiği dikkate alındığında, davacının beyannamenin tescil tarihinde yapmış
olduğu ödeme şeklinin peşin ödeme niteliğinde olduğunu kabul etmek
gerekeceğinden, yükümlülerin, peşin ödeme şekliyle gerçekleştirilen ithalat da;
mal bedelinin proforma fatura veya kesin satış faturası tarihine bakılmaksızın
serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihinden önce (bu tarih dahil)
ilgili bankaya yatırılması, bununla birlikte KKDF kesintisinin doğup doğmadığı
hususunun gümrük idarelerince değerlendirilebilmesi için ithalatçının mal
bedelini tescil tarihinden önce veya en geç tescil tarihinde bankaya
yatırdığını transfer bildirim formu/banka yazısı ile gümrük idarelerine tevsik
etmesi yeterlidir.
Diğer
taraftan, Anayasa'nın 2'nci maddesinde yer alan hukuk devleti, insan haklarına
dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka
uygun olan, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek
sürdüren, hukuk güvenliğini gerçekleştiren, Anayasa'ya aykırı durum ve
tutumlardan kaçman, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, yargı
denetimine açık olan devlet anlamına gelmektedir.
Hukuk
devletinin sağlamakla yükümlü olduğu hukuk güvenliği ilkesi, hukuk normlarının
öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven
duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici
yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılan ve temel hak güvencelerinde korunan
ortak değerdir. Kural olarak hukuk güvenliği, vatandaşların mevcut hukuk
sistemine duyduğu güven ile ifa etmiş olduğu mevcut işlem ve eylemlerin o günkü
mevcut hukuk kurallarıyla denetlenmesini / yargılanmasını, yani yasaların
geriye yürütülmemesini zorunlu kılar. Bu nedenle "Kanunların geriye
yürümezliği ilkesi" uyarınca yasalar yürürlüğe girdikleri tarihten sonraki
hukuki durumlara uygulanabileceklerinden, sonradan çıkan bir
kanun/tebliğ/genelge yürürlüğe girdiği tarihten önceki olaylara uygulanmaz.
Olayda,
bahse konu beyannamelerin 2009, 2010 ve 04.02.2011 tarihlerinde tescil
edilmesi, dava konusu KKDF'nin dayanağı olarak gösterilen (serbest bölgelerden
yapılan ithalatların peşin bir ithalat sayılabilmesi için hem yurt dışındaki
asıl ihracatçıya yapılan ödemenin, hem de Türkiye'den serbest bölgeye yapılan
ödemenin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce tamamlanmış olması
şartını getiren) Gümrükler Genel Müdürlüğü'nün 2011/16 sayılı Genelgesi'nin
ise, beyannamenin tescil tarihinden sonra 18.03.2011 tarihinde yayımlanması
karşısında, söz konusu Genelgenin yürürlükte olmadığı dönemlere ilişkin olarak
uygulanması hukuken mümkün olmadığından, öte yandan davalı idare tarafından
2011/16 sayılı Genelge gerekçe gösterilerek yapılan ithalatın peşin ithalat
olarak kabul edilmemesinin, ne KKDF'yi ihdas eden Bakanlar Kurulu Kararları'nda
ne de bu Kararlara istinaden yayımlanan Yönetmeliklerde yer almamaktadır.
Bu
nedenle, gerek bahsi geçen genelgenin geriye yürütülemeyeceği gerekse de
ödemelerin yukarıda belirtilen gerekçeler doğrultusunda peşin ödeme olarak
kabul edilmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu tahakkuk işleminde ve buna
vaki itirazın zımnen reddine dair işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.” gerekçesiyle
davanın kabulü yönünde karar vermiştir.
Uyuşmazlığın Akıbeti
Karardan görüleceği
üzere; Vergi yargısı, peşin ithalat için ithal edilen eşya bedelinin serbest
bölgede bulunan ihracatçıya satılmasını yeterli bulmuş, bu bedelin bir de malın
ilk önceki satıcılarına transfer edilmesi gerektiği yönünde açıklamalar getiren
Genelge’nin yasal dayanağı bulunmadığı tespit etmiş, keza dava konusu
yükümlülüğün geriye doğru getirilmesini de ayrıca hukuka aykırı bulmuştur.
Bu konuda çok sayıda açılan
davalarda, bu notumuzda ifade ettiğimiz hukuki durumu değiştiren yönde
gelişmeler olması halinde bunları da sizinle paylaşmayı sürdüreceğiz.
İndir