Avukat
Nedir? Avukatlık Nedir?
Avukat;
Türk Dil Kurumu’nun Büyük Türkçe Sözlüğünde “Hak ve yasa işlerinde isteyenlere yol göstermeyi, mahkemelerde, devlet
dairelerinde başkalarının hakkını aramayı, korumayı meslek edinen ve bunun için
yasanın gerektirdiği şartları taşıyan kimse” şeklinde tanımlanır.
1136 Sayılı Avukatlık Kanununda (Md. 1) Avukatın tanımına yer verilmez ancak Avukatlığın Mahiyetinin “Avukatlık, kamu hizmeti ve serbest bir
meslektir.” olduğu ifade edilir.
“Hak ve adaleti
savunma” çabası insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanların toplum halinde yaşamaya
başlaması ile birlikte insanlar arasındaki hak ve adalet beklentileri bir “hak
ve adalet savunma faaliyeti” gereksinimi yaratmış, Eski Yunan’da insanları
akraba ve yakınlarına verilen savunma hakkı zaman içinde bir meslek halini
almış, Roma İmparatorluğu döneminde yazılı hukukun da gelişimi ile “Avukatlık Mesleği” doğmuştur.
Avukatlık
Mesleğinin Gelişiminde Önemli Tarihler
Avukatlar ilk defa
Roma İmparatorluğu döneminde verdikleri hizmet için ücret almaya
başlamışlardır. Roma İmparatoru Trajan avukatlık ücretinde ilk düzenlemeleri
yapan kişidir.
Avukatlar Ortaçağ’da
Lonca çeklinde örgütlenmişler, Avukatlık Yemini 1274 tarihli Philippe Le Hardi
emirnamesi ile Avukatlık Stajı 1344 tarihli emirname ile Avukatlık Levhası 1345
tarihli 6. Philip emirnamesi ile düzenlenmiştir.
Fransa’da meslek loncaların
1789 Fransız İhtilali sonrasında kapatılmasının ardından 1810 yılından itibaren
başlayan yeni mesleki yapılanmalar 1852 yılından itibaren bugünkü anlamda Baro kurumunun oluşumuna doğru ilerler.
Fransa’da 1920 ve
1930 Kararnameleri ile Avukatların bugünkü mesleki faaliyeti ve Baroların
bugünkü yapıları şekillenir.
Avukatlık
Mesleği Kamusal Bir Meslektir
1136 Sayılı Avukatlık
Kanunu, Avukatın adaletin tecellisine çaba gösterdiği, tek bir kişinin hakkını
savunurken aynı zamanda toplumda benzer durumda bulunanların hakkını da
savunduğuna inandığı, Avukatın kişilerin hakkını savunurken aynı zamanda tüm
durumlar için geçerlilik taşıyan değerleri de savunduğu inancı ile hareket eden
Kara Avrupası Klasik Avukatlık Anlayışı etkisindedir.
Bu anlayışta Avukat kendini
sadece Müvekkiline karşı değil aynı zamanda topluma ve adalete karşı da sorumlu
hisseder ve hizmetini kamu hizmeti
olarak kabul eder.
Anglosakson hukukunun
zaman içinde gelişim göstermesi ile ortaya çıkan Amerikan Avukatlık Anlayışı;
Amerikan toplumunun sosyal, iktisadi ve politik yapısına paralel olarak, Avukatlığın
kamusal meslek fonksiyonuna daha mesafeli, ticari faaliyet çizgisine daha
yakındır.
Türkiye’de
Avukatlık Mesleğinin Gelişimi ve Bugünü
Ülkemizde faaliyet
gösteren ve konsolos ve ticaret mahkemelerinde görev yapan yabancı Avukatlar
kendi Barolarını 1870 tarihinde “Bareau
de Constinople” adıyla kurmuşlardır. Bu tarihten 6 yıl sonra, ülkemizde Avukatlık
mesleğini düzenleyen ilk metin 1876 tarihli Dava vekilleri Nizamnamesi
çıkarılmıştır.
1924 Yılında
çıkarılan ilk Avukatlık (Muhamat) Kanunu, ülkemizde Avukatlık mesleğine ilişkin
ilk yasal düzenlemedir. Bu düzenlemeyi 1938 Tarihli Büyük Avukatlık Yasası ve
onu da 1969 tarihli olup önemli değişikliklere uğramasına rağmen halen
yürürlükte bulunan 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu izler.
Bugünlerde 1136 Saylı
Kanununu yürürlükten kaldıracak yeni bir Avukatlık Kanunu tasarısı hazırlanmıştır.
Adalet Bakanlığınca hazırlanan yasa taslağına buradan ulaşılabilir.
Nasıl
Avukat Olunur?
Avukatlık mesleğine
giriş için gereken koşullar yürürlükteki 1136 Sayılı Avukatlık Kanununun 3 ile
10. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Avukatlık mesleğine girişte kritik konu
Avukatlık Sınavı’dır. Yürürlükteki mevzuata göre Avukatlık mesleğine kabulde
sınav koşulu yoktur ancak yeni hazırlanan Yasa Taslağı Avukatlık Sınavı getirmektedir.
Türkiye’de avukatlık
yapabilmenin temel koşulları; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, Hukuk
Fakültesi mezunu olmak, Avukatlık Stajını tamamlamak ve Baro’ya kaydolmaktır.
Avukatların Çalışma Alanları
Avukatlar temelde iki şekilde çalışırlar: Serbest Avukatlar ve Bağımlı Avukatlar. Serbest avukatlar, kendi bürolarında tek başlarına çalışabilecekleri gibi birlikte de çalışabilirler. Birlikte çalışma durumu iki ayrı şekilde olabilir; Avukatlar bir Hukuk Bürosu (Avukatlık Bürosu) kurarak çalışabilecekleri gibi, koşulları Avukatlık Kanununda düzenlenen Avukatlık Ortaklığı kurarak da çalışabilirler. Bir kamu yada özel hukuk tüzel kişisine bağlı olarak çalışan Avukatlar ise bağımlı avukat olarak tanımlanırlar. Bağımlı avukatlar sadece bağımlı çalıştıkları kurum ve kuruluşların işlerini takip ederler. Serbest Avyukatlık faaliyeti ile birlikte yapılabilen ve yapılamayan işler Avukatlık Kanununun 11 ve 12. maddelerinde düzenlenmiştir.
Hukuk Bürosu şeklinde organize olarak çalışan Avukatlar da bazen işlerini ortak takip etmekte, bazen işlerini ayrı takip etmekte ve sadece masraf ortaklığı yapmaktadır.
Avukatlara Vekaletname Verirken Dikkat Edilmesi Gereken Birkaç Nokta
Avukatlar, müvekkillerinden aldıkları vekillik yetkisi çerçevesinde çalışırlar. Tarafların arasındaki bu ilişki, müvekkillerin avukatlarına verecekleri vekaletname ile kurulur. Kendisini bir avukat ile temsil ettirmek, avukatlık hizmeti almak isteyen bir kişi, Avukata Noter'de vekaletname verir. Avukat, bu vekaletnamede yer alan yetkiler ve Avukatlık Hukukunun çerçevesinde vekillik görevini ifa eder. Avukata vekaletname çıkarırken, standart vekillik yetkilerinin yanı sıra "sulh, ibra, kabul, feragat, ahzu kabz (müvekkil adına para alma yetkisi)" verilip verilmeyeceğine karar verilmelidir. Bu yetkilerin verilip verilmemesi Avukatların görev yetki ve faaliyetlerini doğrudan etkiler.
Avukatlar İle Çalışırken Dikkat Edilmesi Gereken Birkaç Nokta
Avukatlık mesleği bir güven mesleğidir. Müvekkiller hak ve sorumlulukları konusunda Avukatlarına emanettir. Bu nedenle, Avukatlar ile çalışılırken unsurları yine Avukatlık Kanununda düzenlenen bir Avukatlık Ücret Sözleşmesi imzalarlar. Bu sözleşmenin imzalanmamış olması durumunda geçerli olacak koşullar da yine Avukatlık Kanununda ayrıca düzenlenmiştir. Ancak, takip edilecek işin özelliklerine uygun şartları taşıyan yazılı bir sözleşmenin imzalanması vekillik ilişkisinin taraflarına her zaman tavsiye edilir.
Avukatlık
Mesleğinin Nitelikleri
Avukatlık mesleğini
tanımlayan nitelikler arasında; Avukatlığın bir kamu hizmeti olması, bir serbest
meslek olması, çerçevesi Avukatlık Kanunu ile çizilen bir tekel hakkına sahip
olması, görevini yaparken kanunlar ile korunan bağımsızlığa sahip olması,
verilen hizmetin ticari olmaması (yukarıda değinildiği üzere Amerikan Avukatlık
Anlayışında bu unsur esnetilmiştir) ve şahsen ifa edilmesi unsurları
önceliklidir.