Franchising; bir
kimsenin başkasının çalışma prensiplerine ve talimatlarına bağlı kalarak ve bir
bedel karşılığında onun ürününü veya hizmetini sağlama imkânı sunan bir ticari
ilişki türüdür.
Franchising
sözleşmesinde sözleşen taraflar; kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan
işletmeci ile piyasada isim yapmış bir pazarlamacıdır.
Sözleşme ile bağımsız
işletmeci, belli bir marka değeri kazanmış ürün veya hizmetten yararlanma
hakkını ve bundan doğan yükümlülükleri devralır.
Franchise sözleşmesi,
sürekli borç ilişkisi içeren bir sözleşmedir. Franchise sözleşmesinde Franchise
alanın,- sürümü artırma yükümü; Franchise verenin Franchise alana sürekli
yardım etme ve sınai/fikri haklarını kullandırma yükümleri vd. sözleşme boyunca
süren asli edim yükümleridir.
Franchise sözleşmesi,
bir çerçeve sözleşme niteliği taşır. Bu sözleşmede tarafların hak ve
yükümlülükleri genel hatlarıyla düzenlenir.
Franchise sözleşmesi
tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Franchise alan, Franchise verenin
talimatları doğrultusunda sürüm yapma ve sürümü artırma ve ayrıca başlangıçtaki
belli bir miktar, daha sonra cirosunun belli bir yüzdesi oranındaki bir ücreti
periyodik olarak ödemek ile yükümlü olmaktadır.
Franchise alan, kendi
ad ve hesabına çalışan bağımsız bir işletmecidir.
• Franchise vermek için öncelikle ortada
başarılı çalışan bir işletme, denenmiş bir sistem, tanınmış bir marka
olmalıdır.
• Franchise işinde, katı disiplin
kuralları geçerlidir. Aynı markayı taşıyan her işletmede standart ürün ve
hizmet sunulur. Hizmet kalitesini sağlamak için başlangıçta ve sonrasında
çalışanlara ve yatırımcılara sürekli eğitim verilir. İşletme süresince sıkı
denetim uygulanır.
• Franchise verenin, Franchise alan
yatırımcıdan bir bedel alması şarttır. Franchise vermek bir anlamda “sistem/marka
satmak” olarak da adlandırılabilir. Dolayısıyla satılan marka veya sistem para
etmelidir.
• Franchise, esasen bir “pazarlama”
yöntemidir. Yalnız burada pazarlanan bir ürün veya hizmet değil, bir sistemdir,
yatırımcılara “hazır iş” satılır.
Franchise sözleşmesi
genellikle sürekli edimlerin yerine getirilmesi için gerekli olan ve taraflarca
başlangıçta kararlaştırılan belli bir süre için kurulur. Kararlaştırılmış
sürenin dolması ile sözleşme kendiliğinden sona erer.
Olağan
fesih: Bu fesih türü, sözleşmenin, taraflardan birinin
tek taraflı beyanıyla geleceğe yönelik olarak ve bir sebebe dayanma zorunluluğu
olmaksızın sona erdirilmesidir. Olağan fesih, belirsiz süreli olarak yapılmış
bir sözleşmede yapılabilir. Ancak belirli süreli Franchise sözleşmesinde
taraflar baştan kararlaştırmışlarsa olağan fesih mümkün olur.
Olağan
üstü fesih: Sözleşmenin bu şekilde sona
erdirilmesi, taraflarca öngörülmeyen durumların ortaya çıkması veya taraflardan
birinin borçlarını yerine getirmemesi gibi onlardan sözleşmeyi sürdürmelerinin
beklenemeyeceği durumlarda söz konusu olur.
Diğer
sebepler: Taraflardan birinin ölümü, sürekli olarak fiil
ehliyetini yitirmesi, iflasına karar verilmiş olması hallerinde de kural olarak
Franchise sözleşmesi sona erer.